Vorige week gingen Leo en ik naar het Fotomuseum in Rotterdam. Daar is altijd wel iets te bekijken, maar dit keer gingen we speciaal voor de tentoonstelling “Je moest eens weten”.
Fotografe Cigdem Yuksel maakte prachtige portretten van Turkse vrouwen die in de jaren 60 en 70 naar Nederland kwamen. Naast de portretten waren foto’s uit hun familiealbum te zien en vertelde elke geportretteerde iets over haar ervaringen. Soms was dat een film, meestal een opgetekend verhaal.
Ze kwamen uit alle delen van Turkije, ze spraken de taal niet, misten hun familie, het dorp of de stad waar ze woonden. Ze werkten hard, als fabrieksarbeidster, schoonmaakster en voedden hun kinderen op. Maar altijd maakten ze er het beste van. Een prachtige tentoonstelling, met ontroerende verhalen van sterke vrouwen.
Ik weet niet of er iemand van wakker ligt, maar waarom zitten de leuningen van wenteltrappen in middeleeuwse kastelen en kerken altijd aan de rechterkant?
Die gebouwen moesten vrij van vijandige elementen blijven. Dus als een ridder al binnen was gekomen, moest hij ook nog eens de wenteltrap naar boven nemen. Met een lang zwaard in zijn rechterhand, dat hem dan danig in de weg zat. En ook naar beneden is een zwaard dan een hinderlijk iets. voor een beetje ruimte moest je in de buitenbocht gaan staan en kom je in het blikveld van de tegenstander.
Zou het echt waar zijn? Ik weet het niet, maar ik haalde deze informatie van onze scheurkalender. Voor gidsen natuurlijk altijd leuk om te vertellen. Een onnuttig weetje, maar wel grappig.
Ja, en dan ga ik nog weer een keer terug naar Zutphen. Want ik heb nog niet alles laten zien van wat me daar opviel.
Na het bezoek aan het stadhuis konden we ook een blik werpen in de raadszaal. Die ligt tegenover het stadhuis en dateert van van (geloof ik) 1448. Het was oorspronkelijk een vleeshal, want vlees mocht niet in de openlucht verkocht worden. Ja, toen al wist men van reinheid en gezondheid.
Maar na verloop van tijd veranderde de bestemming van deze zaal. In de 20e eeuw had men -in de wijsheid van toen- “verbeteringen” aangebracht, onder andere in de vorm van een recht en duidelijk kunststoffen systeemplafond….! Gelukkig is dat er inmiddels uitgesloopt en kwam dit fraaie spantenwerk aan het licht.
Wie goed kijkt, ziet dat zo’n dak eigenlijk een omgekeerd scheepsmodel is. Niet verwonderlijk, want de bouwers maakten ook schepen.
We waren blij dat we dit ook nog konden bekijken. Zo iets moois, zonder computers of digitale tekeningen maken, dat is vakwerk. En dat moet bewaard blijven, vind ik.
Natuurlijk konden we bij ons gidswandeling door Zutphen niet voorbij gaan aan de Walburgiskerk.
Die herbergt twee zeldzame bezienswaardigheden. In een zaal, afgesloten door een stevige rode houten deur, bevindt zich de Librije. Een echte bibliotheek met zeer oude en kwetsbare boeken.
De bibliotheek stamt uit 1564 en was destijds al een openbare bibliotheek. Maar er verdwenen te vaak boeken, dus legde men ze aan de ketting. In Europa is nog maar één vergelijkbare kettingbibliotheek te vinden, in Italië.
Men kan de librije wel bezoeken. Op aanvraag en met maar een beperkt aantal mensen. Misschien zetten we dat voor een volgend keer op het programma.
De andere bijzonderheid in de kerk was de enorme kaarsenkroonluchter. De luchter werd gemaakt rond 1395 en is één van de zes Jeruzalemluchters die in Europa te vinden zijn.
Op de luchter staan Jezus, Maria en de twaalf apostelen uitgebeeld, een eenhoorn, maar ook taferelen over de jacht, een minnend paar. Maar nog veel meer details waarover zoveel over te vertellen is. Want in de Middeleeuwen had niet iedereen de beschikking over boeken en werd informatie overgedragen via dit soort voorwerpen.
Op de foto komt de luchter niet zo fraai tot zijn recht en het ontbrak ons ook aan tijd om hem goed te bekijken. Een reden te meer om nog maar eens terug naar Zutphen te gaan.
Dit gebouw staat op het Oude Bornhof in Zutphen. Het scheelde maar een haar of het was jaren geleden afgebroken. Dan stond het hier nu vol met auto’s, want was het een parkeerterrein geworden.
Het huis dateert van ca. 1300, al lijkt het een stuk moderner. Hier woonde in die tijd Kanunnik Oude Borro, die zijn huis beschikbaar stelde voor arme oudjes.
In de loop van de eeuwen kwamen meer huizen bij en werd er veel verbouwd, maar de sfeer is er nog steeds heel rustig. Er wonen nu geen ouderen meer in de huizen, die inmiddels zijn aangepast aan onze moderne woonwensen. Het zijn, als ik het goed gehoord heb, appartementen voor 1 of 2 persoons huishoudens.
Maar enkele decennia geleden waren er dus plannen om alles plat te gooien en er een parkeerterrein van te maken. Met een krappe meerderheid van slechts twee stemmen werd dat plan verworpen.
Gelukkig maar. Zoiets moois vernietigen zou eeuwig zonde zijn.
Er zijn van die dingen, die het leven zeer onaangenaam kunnen maken. Niks ernstigs of bijzonders, maar uitermate vervelend. Zoals een kriebel aan je neus.
In het dagelijks leven geen probleem. Je wrijft even en dan is het voorbij. Maar hoe doe je dat dan als je een grote helm op hebt, zoals astronauten. Die zitten helemaal in hun ruimtepak, dus krabbelen is geen optie. Die helm zet je ook niet zomaar af….!
Maar voor (bijna) elk probleem is wel oplossing te vinden. Je moet er natuurlijk wel opkomen. Deze foto uit 1972 laat zien wat er op bedacht is.
Aan de binnenzijde van de helm werd op een strategische plek een stukje ruw klittenband (Velcron) geplakt. En daar kon de astronaut bij een kriebel zijn neus aan krabbelen. Simpel, maar toch heel ingenieus bedacht.
Hoe het verder moet, als hij ook nog gaat niesen…? Dat vertelt het verhaal niet!
Na het lezen van I love you Rietveld was ik nieuwsgierig hoe het leven van Bep Rietveld, de oudste dochter, was verlopen. Haar plek in een toch bijzonder gezin, haar relatie met haar vader, hoe was dat? Ik las het boek “Waar kleur is, is leven” van Tineke Hendriks.
Bep moet een leven vol frustraties geleefd hebben. De relatie met haar vader was stroef. Ze bewonderde hem, begreep zijn passie voor de kunst, maar verafschuwde zijn verhouding met mevrouw Schröder en hoe hij omging met haar moeder. Die leed duidelijk onder de situatie, maar deed er niets aan.
Bep kon goed leren en tekende graag. Op de Middelbare school werd het tekenen veel belangrijker en verwaarloosde ze haar school. Uiteindelijk mocht ze lessen nemen bij Charley Toorop. Maar ook daar vond ze niet de aandacht die ze zo node miste.
Ze vlucht in een huwelijk, krijgt een kind en scheidde. Omdat ze haar plek niet kon vinden, vluchtte ze opnieuw, nu naar Indië, waar ze opnieuw trouwde. Ook dat bracht haar geen geluk.
Ze werd met haar kinderen geïnterneerd in een Jappenkamp en moest honger en ontberingen doorstaan. Maar ze bleef tekenen, al was het maar omdat de tekeningen troost voor anderen en eten voor haarzelf betekenden.
Later, weer in Nederland, inmiddels opnieuw gescheiden, trouwt ze voor de derde keer. Dan komt haar talent pas tot volle bloei.
Ik was zeer benieuwd naar wat Bep Rietveld aan werk heeft achtergelaten en gelukkig hebben haar kinderen een mooie website met zoveel mogelijk achterhaald werk gemaakt. Ik vond het zeer indrukwekkend.
Vorige week in Zutphen liep ik samen met nog wat anderen mee met een stadsgids. Hij wist ons veel te vertellen over het stadje en zijn geschiedenis. Het is altijd leuk om wat meer van zo’n plaats te zien en te weten.
In het straatje voor dit hofje maakte ik een foto van het doorkijkje. Maar binnen bleek ook nog veel te zien te zijn.
En wat onmiddellijk opviel, waren de prachtige hortensia’s in het middenperk. De gids vertelde dat er vroeger 16 huisjes stonden, behorend bij de Lutherse kerk. Er woonden meerdere mensen samen in zo’n huisje en dat was echt piepklein.
De bewoners zetten destijds geen bloemen in het perk, maar teelden er hun eigen aardappelen en groenten.
Er was welgeteld één secreet (WC) voor alle bewoners. En geen spoeling. Je ging gewoon op een tonnetje. Dat werd met regelmaat uitgegooid over… ja over dat middenperk. Mest genoeg dus. Vandaar die mooie hortensia’s….?
Nu zijn meerdere huisjes samengetrokken tot één woning. Nog steeds niet erg groot, maar gelukkig wel voorzien van moderne sanitaire voorzieningen.
In Familielevens van Katharina Fuchs wordt telkens een beeld geschetst van wat Therese, dochter van Charlotte en de dochter van Anna, Gisela meemaken.
Het is kort na de oorlog, in een arm en verdeeld Duitsland.
De twee families zijn nu wat dichter verbonden, want Gisela is getrouwd met Felix, de zoon van Charlotte. Hij studeert nog en dus moet Gisela geld verdienen. Ze hoopte dat haar moeder haar bekende naaiatelier weer zou openen. Maar daar is geen sprake van. Zo vlak na de oorlog willen de vrouwen van Berlijn nog niet zo aan mode denken.
Felix laat zich meeslepen door vrienden en belandt in een hachelijk avontuur. Hij krijgt met de DDR-autoriteiten te maken en moet kiezen voor zichzelf of zijn vrienden.
Therese studeert rechten aan de Universiteit van Berlijn. Ook zij ondervindt moeilijkheden, want ze moet zich verweren tegen de vrouwonvriendelijke medestudenten en de professoren. En als haar beste vriendin en medestudente Marie de universiteit achter zich laat en een nieuwe carrière start, wordt het Therese bijna te veel.
Maar dromen zijn er om verwezenlijkt te worden. Alleen de tijd moet meehelpen.
In die bijna volkomen lege zaal van Cinerama zagen Leo en ik de film “Maria Montessori, die -uiteraard- gaat over het leven van de beroemde pedagoge. Maar niet een geheel levensverhaal. Slechts het begin kwam aan bod.
Zowel Leo als ik vonden lastig om het verhaal te snappen. Want de rol van de Parijse vrouw was een beetje onduidelijk. Na lang zoeken weet ik dat Lili d’Alengy een fictief persoon is. Voor ons een wat storende factor in een mooie film.
Maar haar strijd tegen de mannelijke arrogantie, haar onuitputtelijke energie voor de gehandicapte kinderen die zij begeleidde, was prachtig om te zien. Ook de frustratie omdat ze als vrouw altijd op de tweede of laatste plaats kwam, werd benadrukt. Mannen maakten de dienst uit, beslisten over alles.
Maria Montessori moest voor haar onafhankelijkheid een hoge prijs betalen. Maar haar invloed op het onderwijs is nog steeds tastbaar. Mooie film over een sterke en vrouw.
